Eleştiri

Biri bizi eleştirdiği zaman genelde canımız sıkılır, moralimiz bozulur, bazen de eleştiri karşısında öfkeleniriz. Yaşam döngüsü içinde herkes eleştiriye maruz kalıyor. Peki ne kadarımız bu eleştirileri umursamıyoruz veya ne kadarımız bu eleştiriler yüzünden içimizde öfke biriktiriyoruz?

Bu aralar sosyal medya diye adlandırılan platformlarda eskiye nazaran biraz daha fazla vakit geçiriyorum ve gözlemlediğim kadarıyla gereğinden fazla bir eleştiri tufanı var. Tabii bu tufan içinde ben de nasibimi alıyorum.

Hal böyle olunca;
Eleştiri çeşitleri nedir? 
Eleştiri bizde nasıl etkiler bırakır?
Eleştiri karşısında nasıl davranmalıyız? 
Bunları maddeler halinde yazmak istedim.

1- Kendinize sormanız gereken en temel soru, eleştiren kişi sizin için ne anlam ifade ediyor?
Örneğin yolda dalgın bir şekilde yürürken birine çarpıyorsunuz ve karşınızdaki kişi "sen çok aptal birisin" diyor. Bunu eve gidip düşünür müsünüz? O kişi bana neden böyle dedi? Acaba gerçekten ben aptal mıyım? Çoğunluk bu olayı değerlendirmeye bile almaz. Çünkü o sözleri sarf eden kişi sizi tanımıyordur.
Bu örneği günlük hayatımıza taşıyalım. Kişinin merkezde olduğu bir nokta düşünün. Sonra o noktanın etrafına dairlere çizin. Merkez noktaya en yakın daire, size en yakın kişileri temsil ediyor. İkinci daire daha az samimi olduğunuz kişileri sembolize ediyor. Bu dairler giderek merkezden uzaklaşır ve genişler. Merkeze uzaklık arttıkça sizi tanıma ve sizinle samimi olmak seviyesi gitgide azalır.
Peki, ben bu daire örneğini neden yazdım? Herhangi bir eleştiriye maruz kaldığınızda, sizin değerlendirme yapmanıza yarayacak olan bu yöntemi şekilleştirmeye çalıştım. Sizi eleştiren kişi sizin merkez noktanıza ne kadar yakın? Sizi ne kadar tanıyor? Eleştiren kişinin konumunu değerlendirip, söylediklerini bu doğrultuda dikkate almak en sağlıklısı.

2- Eleştiriyi kişiselleştirmek doğru mu?
Çevrenizde duyduğunuz her eleştiriyi çok doğru kabul ederseniz bununla başa çıkmak zorlaşır. Ayrıca başka bir konuya da dikkat etmek lazım. Çevremizdeki insanlar belki sizi kıskandığı için, belki de sahip olmak isteyip de sizde gördükleri ve sahip olamadıkları bir şey için sizi hunharca eleştiriyor olabilir. Eleştiriyi değerlendirirken bu bu faktörleri göz önünde bulundurmak gerekir. Gelen her eleştiriyi hop aldım, kabul ettim demeyin.

3- Eleştiri ya doğrudur ya da yanlıştır. 
Biri sizi eleştirirken iki ihtimal vardır. Eleştirinin yanlış olduğuna düşünüyorsanız bir sorun yok. Lakin eleştirildiğiniz konu doğruysa şunu unutmamak lazım. Kimse, kimseden mükemmel olmasını beklemiyor. Neticede insanız ve herkes gibi hata yapabiliriz. Bir önceki madde de söylediğim gibi eleştiriyi kişiselleştirmek yerine, önemli olan yapılan hatayı keşfedip kendimizi geliştirebilmemizdir.

4- Eleştiri konusunu netleştirin.
Aldığınız her eleştiriyi sineye çekip, gece uykularınızı kaçırmasına izin vermeyin. Örneğin karşınızdaki kişi, sen çok beceriksizsin derse, hangi alanda beceriksiz olduğunuzu sormaktan çekinmeyin. Spesifik bir açıklama geldiğinde, "peki benden ne yapmamı istiyorsunuz?" diye sorun. Yani olayı en ufak detaylarına kadar netleştirin. Böylelikle o eleştirinin nereye hitap ettiğini ortaya çıkarmış olursunuz ve çözüm yolunda size ışık tutar.

5- Her eleştiri yıkıcı değildir.
Bazı eleştiriler bizi geliştirmek, hatalarımızı görmemizi sağlamak ve bizi daha yukarı taşımak için yapılabilir. İşte bu eleştiri türüne yapıcı eleştiri diyoruz. Eğer etrafınızda yapıcı eleştiriler aldığınız kişiler varsa kendini şanslı sayabilirsiniz. Çünkü duyduğunuz her yapıcı eleştiri kendinizi geliştirmeniz için sizi motive edecektir.

6-Yapılan eleştiriye karşı ateş açmayı bırakın.
Karşınızdaki kişi size "çok kötüsün" dediğinde " asıl sen kendine bak, sen daha kötüsün" dediğiniz an savunmaya geçmiş oluyorsunuz ve ortada gerçek bir iletişim kalmıyor. Olay karşılıklı suçlamalara dönüyor. Konu neticelenmeden askıda kalıyor. İçinizde gereksiz bir öfke birikimine neden oluyor. Bu olayın akıbetinde, nur topu gibi içinizi kemiren bir altta kalma duygusuna sahip oluyorsunuz ve mışıl mışıl uyumanız gereken zamanlarda "keşke şunu da söyleseydim" derken kendinizi buluveriyorsunuz. Sonuç mu? Hayatınızda çok fazla yer kaplamayan bir insan sizden birkaç saatinizi veya bir kaç gününüzü çalmış oluyor. Böyle bir duruma maruz kalmamak için dördüncü madde de değindiğim gibi konuyu netleştirmek en sağlıklısı.

Tüm bu maddelere rağmen bir suçlama eleştirisi gayreti içinde olanlara karşı savunmaya girmeden; "Tamam. Sen böyle düşünüyorsun. Peki benden ne bekliyorsun? " sorusunu korkusuzca yöneltmek lazım. Bu soru karşınızdaki kişinin size karşı yapıcı olmasını sağlayacaktır ya da kötü niyetini itiraf etmesine zemin hazırlayacaktır. "Sen ne yaparsan yap, senden nefret etmememi engelleyemezsin" gibi bir itiraf duyabilirsiniz. Buna hazırlıklı olun. Birisi başka birisi hakkında küçümseyici, aşağılayıcı konuşuyorsa genelde kendinden bahsediyordur.

Olayların sizi etkileme derecesi ona verdiğiniz tepki ile doğru orantılıdır. Eleştirmek veya eleştiri almak kötü bir şey değildir. Sadece küçük bir detayı göz ardı etmemek gerek. Ne demiş atalarımız; iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır.

✄----------------------------------------------------------------------

Paylaş: